Khi nào đến lúc giới thiệu thức ăn đặc (ăn dặm)?

Khi nào đến lúc giới thiệu thức ăn đặc (ăn dặm)?

Khi nào đến lúc cho ăn dặm? Các khuyến cáo là gì? Việc bắt đầu ăn dặm quá sớm sẽ làm tăng nguy cơ dị ứng. Mặt khác, việc cho dùng thức ăn đặc quá trễ cũng chứa nhiều nguy cơ. Tất cả các câu hỏi này và thậm chí nhiều câu hỏi khác nữa đã được giải thích trong cuộc phỏng vấn với Giáo sư R. Shamir.

Khi nào một đứa trẻ sinh ra được nuôi bằng sữa mẹ? Khi nào đến lúc bắt đầu cho ăn dặm?

Khuyến cáo của giới khoa học là gì? 

Khuyến cáo này khuyên nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong thời gian sáu tháng mặc dù chúng ta biết rằng, ở một vài quốc gia phát triển, thậm chí chỉ cần nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong bốn tháng cũng tốt. Sự thật cũng cho thấy trong suốt năm vừa qua, nghiên cứu tổng quan mới Cocker cho thấy có nhiều lợi ích khi cho trẻ bú mẹ hoàn toàn sáu tháng hơn là bốn tháng. Nhưng cũng có thể bắt đầu cho trẻ ăn dặm từ lúc bốn tháng tuổi cũng tốt, với điều kiện các bạn cho trẻ thức ăn đặc nhưng không làm giảm lượng bú sữa mẹ. Điều này cũng phụ thuộc vào sự trưởng thành của trẻ, phụ thuộc vào khả năng trẻ dung nạp thức ăn cả về nhận thức và về kỹ năng vận động.

Đây là lời khuyến cáo, vậy thực tế trên thế giới là gì? 

Thực tế ít hơn nhiều so với những gì đã khuyến cáo. 

Tôi sẽ xem xét vấn đề này ở hai phần.

Thứ nhất là do ý muốn của bà mẹ. Khi có một nghiên cứu vừa được công bố năm nay nhằm vào phụ nữ. Sự mong muốn của họ là gì? Cuộc nghiên cứu này không đề cập đến thời gian bốn tháng hay sáu tháng hay bất cứ thời hạn nào. Các nhà nghiên cứu hỏi các bà mẹ muốn cho con bú trong bao lâu? Họ muốn cho con bú hoàn toàn hay không? Và các nhà nghiên cứu đã ghi nhận nhiều con số quanh 3 tháng. Vấn đề là chỉ có 30% các bà mẹ đã sống theo suy nghĩ họ sẽ cho con bú. 

Chúng ta hãy nói về thói quen văn hóa địa phương. Chúng ta luôn nghĩ rằng chúng ta có một chuẩn toàn cầu trên toàn thế giới khuyến cáo ăn rau cải, trái cây, ngũ cốc, nhưng có rất nhiều khác biệt về thói quen văn hóa trong dân số. Nhiều dân số đang sử dụng các loại chất lỏng không có sữa cho trẻ hai, ba tuần tuổi vì đây là một thói quen truyền thống. Có gì bất lợi khi điều này được thực hiện không? 

Có một bất lợi xảy ra nếu việc cho ăn dặm được thực hiện trước bốn tháng tuổi. Bất lợi này đến từ tính mẫn cảm dị ứng. Có nhiều cuộc nghiên cứu cho thấy rằng nếu bạn cho trẻ tiếp xúc với ăn dặm trước ba tháng tuổi, bạn sẽ làm tăng nguy cơ trẻ bị dị ứng. Chẳng hạn như đối với Gluten, các bạn làm tăng nguy cơ trẻ bị đái tháo đường trong dân số có nguy cơ cao. Đôi khi cũng có vấn đề dinh dưỡng mà chúng tôi gặp trong nước mình, chẳng hạn như người ta dùng nước cơm gạo. Chính vì gạo có màu trắng nên người ta gọi đó là sữa gạo, nhưng sữa gạo không có calcium, cũng không có chất bổ sung mà theo truyền thống họ sử dụng loại sữa gạo này như là một loại sữa, mặc dù đây không phải là sữa bò. Vì vậy, cũng có những bất lợi về mặt dinh dưỡng của việc ăn dặm sớm trước ba tháng tuổi ngoài vấn đề dị ứng.

Vì vậy có nguy cơ xảy ra khi bắt đầu cho ăn dặm quá sớm? Mặt khác, khi chiếc răng đầu tiên của trẻ mọc lên là lúc Mẹ Thiên Nhiên đang cho chúng ta biết đến lúc trẻ được ăn gì khác và điều này chỉ xảy ra khi trẻ được 5 tháng tuổi hoặc 7 tháng tuổi.

Có nguy cơ nào xảy ra nếu cho dùng thức ăn đặc quá trễ? Hãy nói về việc cho nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ cho đến 9-12 tuổi.

Một số các nguy cơ này là dựa trên chứng cứ. Một số thì chỉ dựa vào niềm tin nhiều hơn và không được chứng minh. Các nguy cơ mà không được chứng minh một cách khoa học, nhưng trên lâm sàng được nghĩ là chắc chắn. Trẻ em nên được nuôi bằng sữa mẹ đến giai đoạn chúng có thể học cách chấp nhận các thực phẩm khác và không còn thích hợp bú sữa nữa nhưng chưa bắt đầu dùng thức ăn. Điều này có ảnh hưởng đến việc chấp nhận thực phẩm sau này của trẻ hay không là một vấn đề, mặc dù có nhiều cuộc nghiên cứu cho thấy rằng khi bạn cho trẻ dùng các loại rau từ lúc 6-7 tháng trẻ sẽ chấp nhận các loại rau tốt hơn khi lên 7 tuổi. Nếu bạn cho trẻ dùng rau cải trong thời gian bú mẹ thì đó là một ưu điểm. Vì vậy, đây là điều mà chúng ta nên quan tâm.
Vấn đề khác đến từ khía cạnh dinh dưỡng. Vì nếu trẻ tiếp tục chỉ được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ, trẻ sẽ không đủ chất dinh dưỡng, không dủ calorie, không đủ các chất vi lượng và các vitamin. Vì vậy, trẻ phải thích nghi với thức ăn đặc nhằm đạt giá trị dinh dưỡng và cũng kéo dài việc trì hoãn dùng các thực phẩm gây dị ứng khác, làm tăng nguy cơ bị dị ứng.

Vì vậy cả việc ăn dặm sớm hay trễ đều có vấn đề.

Có nguy cơ nào về thuật ngữ tính an toàn thực phẩm? Sữa mẹ thuộc loại thực phẩm rất an toàn. Nhưng sau đó trẻ được tiếp xúc với các loại thực phẩm khác nhau và tôi thừa nhận rằng trẻ không chỉ nhận một loại thực phẩm mà trẻ được cho dùng loại thực phẩm này và sau đó loại thực phẩm khác. Có nguy cơ nào mà người mẹ có thể tránh được.

Có nhiều nguy cơ mà người mẹ có thể tránh được. Tôi nghĩ điều này có nhiều mức độ. 

• Mức độ đầu tiên là thực phẩm mà bạn chọn chẳng hạn như bạn cho con bạn ăn cá thì cá đó phải không có thủy ngân. Vì vậy loại thực phẩm mà bạn chọn phải an toàn. Chẳng hạn nếu bạn dùng táo bị phun thuốc diệt côn trùng và không được làm sạch kỹ, bạn có thể bị ngộ độc. Vì vậy, bạn nên gọt vỏ. 

 • Bây giờ, tôi xem xét mức độ thứ hai. Bạn phải gọt vỏ trái táo, bạn phải cắt rất nhỏ vì có nguy cơ gây nghẹn cho con của bạn. Bạn phải bỏ da của miếng thịt vì da có chứa mỡ. Bạn cần có những nguyên tắc an toàn ở nhà như bạn không nên để thịt ở ngoài tủ lạnh, vì tôi sẽ không biết được miếng thịt đã để ở ngoài bao lâu rồi. Bạn mang thịt để trở lại tủ lạnh sau khi nấu, nhưng thịt để ở ngoài quá lâu nên đã nhiễm vi khuẩn bên trong. Vì vậy, cũng có vấn đề an toàn từ sự nhận thức như thế. Và tất cả điều này nên được thực hành tại nhà.

Có một vài địa phương trên thế giời bắt đầu cho trẻ ăn dặm bằng ngũ cốc. Có điều gì GS muốn bình luận nếu ngũ cốc được thêm vào vừa đủ? 

Đây là một câu hỏi rất tốt và tôi nghĩ khi chúng ta xem xét các nghiên cứu chúng ta không thấy bất cứ khác biệt nào về thực phẩm có chất bổ sung so với các thực phẩm không có chất bổ sung. Bạn tự hỏi điều này có thực sự cần thiết không hoặc có cần thay thế nhu cầu rau cải và nhiều loại thực phẩm không. Nhưng tôi không thấy những nguy hiểm trong đó và ít nhất trong vấn đề cho thêm vào ngũ cốc chất sắt ở những quốc gia tiêu thụ nhiều ngũ cốc. Nhờ đó, người ta có thể chống được tình trạng thiếu sắt bằng cách bổ sung chất sắt. Vì thế việc này xuất phát từ khía cạnh khác mà tôi nghĩ rằng trong mỗi quốc gia, trong mỗi lục địa hoặc trong từng nền văn hóa, nếu bổ sung vào thức ăn với các chất bị thiếu trong chế độ ăn thì đây là cách đối phó với các vấn đề thiếu hụt chất dinh dưỡng. Tôi sẽ đưa ra ví dụ từ đất nước tôi. Chúng tôi sử dụng nước từ nguồn nước nhiễm mặn. Vì vậy, nếu bạn có hàm lượng magnesium thấp thì đây là vấn đề lớn vì mọi chất đang bị thất thoát trong nước dùng. Bây giờ bạn muốn bổ sung magnesium và các chất khác như acid folic, điều này chỉ đem lại lợi ích nếu như các chất này được bổ sung từ các loại thực phẩm. Bạn sẽ không ngại bị ngộ độc các chất này do không sợ vượt ngưỡng độc. Ngoài ra, còn các vấn đề khác, chẳng hạn như ở nước tôi, người ta không có tiêu thụ nhiều ngũ cốc. Nếu bạn quyết định bạn sẽ đến nơi nào đó sinh sống, có lẽ bạn không phải là dân số mục tiêu ở nơi đó.

Có nguy cơ bị quá liều đối với bất cứ chất dinh dưỡng vi lượng nào, chẳng hạn nếu  như khi đi siêu thị, mua ngũ cốc có chất bổ sung, mua sữa cho bé có chất bổ sung, có nguy hiểm bị quá liều không?

Thường là không, mặc dù có một số trường hợp, chẳng hạn người ta áp đặt cho trẻ nhỏ ngưỡng vitamin D cao hơn 1000 đơn vị. Vì thế, bạn không muốn mức ngưỡng cao như thế. Có những vấn đề xảy ra nếu hàm lượng acid folic quá cao. Hàm lượng này có thể không ảnh hưởng nhiều đến trẻ em nhưng đối với người già, nó sẽ gây các bất lợi. Hàm lượng acid folic quá cao có vai trò khác nhau đối với các giai đoạn ung thư khác nhau. Về mặt giả thuyết, cũng có nhiều nguy cơ tiềm ẩn nhưng cũng còn nhiều vấn đề khác nữa.

GS có nên khuyến cáo nếu một bà mẹ nói với GS rằng “Tôi cho trẻ dùng ngũ cốc có bổ sung”, “Tôi cho trẻ dùng sữa trẻ em có bổ sung”. GS có nên khuyên bà ấy thêm các chất bổ sung vitamin không?

Tôi thường cố gắng thảo luận với nhiều gia đình về các loại thực phẩm khác nhau và trong trường hợp đó thì không cần phải thêm các chất bổ sung. Vì vậy cứ để theo cách tự nhiên là tốt hơn.